Элӗк районӗнчи Чӑрӑшкассинче ҫуралнӑ, Шупашкарта пурӑнакан Мария Семёнова ӗҫсӗр ларма пултараймасть. «Чӑнах калатӑп. Пӗртте суймастӑп. Ирпе тӑрсан пит-куҫа ҫуса тирпейлесе хама йӗркене кӗртетӗп те ӗҫе пуҫӑнатӑп. Чи малтан эпӗ палассене пылесоспа тасатса тухатӑп», — каласа кӑтартнӑ кинемей Вера Иванова журналиста.
86 ҫулти пенсионер хӑй вӑхӑтӗнче Шупашкарти заводсенчен пӗринче ОТК контролерӗ пулса тӑрӑшнӑ. Ҫемье ҫавӑрман, ачи-пӑчи ҫук. Халӗ ӑна Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрӑн социаллӑ ӗҫченӗ пулӑшса тӑрать. «Вӑл мана валли лавккаран апат-ҫимӗс туянса килсе парать. Ыттине эпӗ хамах тӑватӑп», — чунне уҫса калаҫнӑ кинемей.
86-ри Мария Семёнова ҫыхма пӗлмен япала ҫук. Палас таранах ҫыхать вӑл. Чӑлха-нуски пирки калама та кирлӗ мар.
«Манӑн атте вӑрҫӑра вилнӗ. Тӑванӑн ывӑлӗ Афган вӑрҫинчен сусӑрланса таврӑннӑ. Турӑ мана салтаксене пулӑшма хушнӑ пуль», — тесе кинемей салтаксем тата пуҫне хунӑ салтаксен ачисем валли нуски тата алсиш ҫыхса тултарнӑ.
Чӑваш Енӗн Регион управленийӗн центрӗ муниципалитетсен тӳри-шари халӑх тетелӗсенчи хӑйсен страницисене епле тытса пынине ишкернӗ.
Хула пуҫлӑхӗсенчен Шупашкар хулин администрацийӗн пуҫлӑхӗ Денис Спирин малти вырӑнта, муниципаллӑ округсенчен — виҫӗ районӑн: Патӑрьелти Рудольф Селиванов, Ҫӗрпӳри Алексей Иванов тата Пӑрачкаври Евгений Лебедев.
Вӗсем ҫынсен ыйтӑвӗсене хастаррӑн хуравлаҫҫӗ, муниципалитета епле аталантарассипе ҫынсене вӑхӑтра паллаштарса тӑраҫҫӗ.
Чи хастар пилӗк пуҫлӑх шутне ҫавӑн пекех Элӗк округӗн пуҫлӑхӗ Александр Терентьев тата Комсомольски округӗн пуҫлӑхӗн Николай Раськин лекнӗ.
Ҫак эрнере Элӗк муниципаллӑ округӗнчи Чӑваш Сурӑмӗнче вӗренӳ отраслӗнчи тӳре-шара пуҫтарӑннӑ. Унта шкулсен директорӗсем, ача пахчисен заведующийӗсем, вӗренӳ пайӗн методисчӗсем пухӑннӑ.
Канашлу ирттернипе пӗрлех шкулти учительсен уҫӑ урокӗсенче пулнӑ.
«Эпир вара вӗсене тивӗҫлӗн кӗтсе илме тӑрӑшрӑмӑр, Ҫӗнӗ ҫул хавхаланӑвне те парнелес терӗмӗр. Ҫавӑнпах Хӗл Мучипе Юр пике хӑнасене парнесем парса савӑнтарчӗҫ», — тесе хыпарланӑ Чӑваш Сурӑм шкулӗнче ӗҫлекен Алина Петрова халӑх тетелӗнче.
Элӗк муниципалитет округӗнчи Чулкаҫ ялӗнче пурӑнакан Андрей Аркадьев ҫак кунсенче 100 ҫул тултарнӑ. Вӑл Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ.
Андрей Аркадьевич пӗр ӗмӗре хыҫа хӑварнӑ теме ҫук. Вӑл хаваслӑ, шӳтлеме юратать. Кӑҫал ҫулла вӗсем мӑшӑрӗпе Нонна Семеновнӑпа ҫемье ҫавӑрнӑранпа 75 ҫул ҫитнине паллӑ тунӑ.
«Эпир 1948 ҫулта паллашнӑ. Ун чухне эпӗ, ҫамрӑк офицер, вӑрҫӑ хыҫҫӑн тӑван яла таврӑнтӑм. Пӗр-пӗрне тӳрех килӗштертӗмӗр. Пӗр эрнеренех туй турӑмӑр, ӑна пӗтӗм ял илтмелле кӗрлеттертӗмӗр. Паян эпӗ унсӑр хамӑн пурнӑҫа курмастӑп. Ҫак юратӑва пула эпӗ 100 ҫула ҫитрӗм», - каласа кӑтартнӑ Андрей Аркадьев.
Сурӑм вӑрманӗнче такамсем 14 юман каснине асӑрханӑ. Кун пирки тӳрех Элӗкри полици уйрӑмне шӑнкӑравласа пӗлтернӗ. Вырӑна оперативлӑ следстви ушкӑнӗ ҫитнӗ.
Йӗрсене тишкерсен йӗрке хуралҫисем Элӗк муниципалитет округӗнчи икӗ яла пырса тухнӑ. Ҫавӑнтах вӗсем каснӑ юмансене тупнӑ.
Ҫак ӗҫе 29-ти тата 40 ҫулти икӗ арҫын туни палӑрнӑ. Вӗсем йывӑҫа вутӑ валли каснӑ-мӗн. Ҫапла вӗсем патшалӑха 40 пин тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ. Ҫак икӗ арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Элӗк муниципалллӑ округӗнчи Ҫулавӑҫри Виталий Самохвалов сусӑр пулин те пуҫ усмасть.
65 ҫулти арҫын икӗ урасӑр. Чире пула малтан унӑн пӗр урине татнӑ, тепӗр 7 ҫултан – теприне. Апла пулин те арҫын пуҫ усмасӑр малалла ӑнтӑлать. Паян вӑл вутӑ та ҫурать.
«Кил хуҫалӑхӗнчи пур ӗҫе те парӑнтарать. Вӑл пӗчченех вутӑ татса ҫурма пултарать. Ҫурт-йӗр те хӑпартать Виталий Аркадьевич. Хӑй вӑхӑтӗнче чирленӗ чухнех илемлӗ ҫурт тӑвассипе тимленӗ. Ӑна пӗчченех кирпӗчрен купаланӑ. Халӗ ку ҫуртра ҫемьепе пурӑнаҫҫӗ. Кил хуҫи ачисене пулӑшма та вӑй-хал ҫитерет. Ольга хӗрӗ кил-ҫурт ҫавӑрнӑ ҫӗре хутшӑннӑ», – ҫырса кӑтартнӑ пуҫ усман арҫын ҫинчен «Пурнӑҫ ҫулӗпе» хаҫатра Елена Иванова.
Ӗнер каҫхине Элӗк муниципаллӑ округӗнче сӗтел-пукан туса кӑларакан цех ҫуннӑ. Вӑл Асакассинче вырнаҫнӑ. Юнашарах – тырӑ упрамалли вырӑн. Вӗсем пӗр тӑрӑ айӗнчех пулнӑ.
Пушар тухнине тӳрех асӑрхаман. Ҫулӑм тӑрринчен курӑнма пуҫласан тин пушарнӑйсене чӗннӗ. Специалистсем 550 тӑваткал метр ҫинче алхасакан ҫулӑма сӳнтернӗ. Пушар пурлӑха, сӗтел-пукан цехне, 200 тонна урпана тӗп тунӑ.
Чӑваш Енре усӑ курман ҫӗре пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртессипе ҫулсеренех ӗҫлеҫҫӗ. 2023 ҫулта 7651 гектар лаптӑка пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртнӗ. Ку вӑл планпа пӑхса хӑварнин 76 проценчӗ пулать. Кун пирки республикӑн Ял хуҫалӑх министерствинче пӗлтернӗ.
2023 ҫулх кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне пирӗн республикӑра усӑ курман ҫӗр 27,8 пин гектар пулнӑ. Планпа килӗшӳллӗн ҫулталӑк вӗҫлениччен 10 пин гектара пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмелле.
Ҫак енӗпе Элӗк тата Хӗрлӗ Чутай муниципаллӑ округӗсем лайӑх ӗҫленӗ.
Ума лартнӑ тӗллеве Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Шӑмӑршӑ тата Ҫӗмӗрле тӑрӑхӗсенче пурнӑҫлайман.
Элӗк тӑрӑхӗнчи 40 ҫулти арҫын патне мессенджерта видеоҫыхӑну урлӑ «ФСБ капитанӗ» шӑнкӑравланӑ. Вӑл чаплӑ кастюм тӑхӑннӑ пулнӑ, хыҫалта РФ Президенчӗн сӑнӳкерчӗкӗ ҫакӑнса тӑнӑ. Хайхискер каланӑ тӑрӑх, унӑн счечӗпе ют ҫӗршыв ҫынни хуҫаланасшӑн. Ҫавӑнпа «ФСБ капитанӗ» «банк ӗҫченӗн» шӑнкӑравне йышӑнма хушнӑ.
Лешӗ чӑнах та шӑнкӑравланӑ. Вӑл Элӗк арҫыннине укҫана «хӑрушсӑр счет» ҫине куҫарма ыйтнӑ. Укҫа каялла таврӑнӗ-мӗн.
Арҫын банкран 4 млн тенкине илнӗ. Ку ӑна комбайн туянма кирлӗ тесе суйнӑ. Укҫана куҫарса панӑ. Ултавҫӑсен аллине лекни пирки кайран тин пӗлнӗ вӑл.
Чӑваш АССРӗн Верховнӑй совечӗн председателӗ пулнӑ, Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн экс-ректорӗ Анатолий Марков чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче куҫне ӗмӗрлӗхе хупнӑ. Вӑл 93 ҫулта пулнӑ.
Анатолий Марков — ученӑй-педагог, вӗренӳ тата наука йӗркелӳҫи, паллӑ общество ӗҫченӗ, 1971-1975 ҫулсенче Чӑваш АССРӗн Верховнӑй совечӗн председателӗ пулнӑ.
Анатолий Семенович 1930 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Элӗк районӗнчи (халӗ — муниципаллӑ округ) Хитекушкӑнь ялӗнче ҫуралнӑ. 1951 ҫулта Чӑваш педагогика институтӗнчи физикӑпа математика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Ун хыҫҫӑн Вӑрнар районӗнчи (халӗ — муниципаллӑ округ) Уравӑш шкулӗнче виҫӗ ҫул учительте ӗҫленӗ. Педагогика наукисен кандидачӗ ятне хӳтӗленӗ хыҫҫӑн вӑл карьера енӗпе самай ӳсӗм тунӑ.
+19.3 °C